Romantična drama sa elementima fantastike, The Shape of Water, reditelja Giljerma del Toroa, film je sa najviše nominacija pred ovogodišnju dodelu Oskara. Čak 13 nominacija, između ostalog i za najbolji film, glavnu i sporednu žensku ulogu (Sali Hokins i Oktavija Spenser), kao i za najboljeg reditelja, dovodi ovaj film u red najboljih u protekloj godini.
Ono što podvig čini većim, jeste činjenica da je za budžet filma potrošeno manje od 20 miliona dolara.
Radnja filma The Shape of Water smeštena je u Baltimor šezdesetih godina prošlog veka, tačnije, za vreme Hladnog rata. Dok besni psihološko-propagandno nadmudrivanje između zapadnog sveta i Sovjetskog saveza, Elisa Espozito (Sali Hokins), nema čistačica koja radi u zgradi američke vlade u kojoj se vrše nautička istraživanja, zaljubljuje se u amfibijsko stvorenje doneto iz srca amazonske prašume.
Nagrade, nagrade, lepotica i zver
The Shape of Water je premijerno prikazan na Venecijanskom filmskom festivalu gde je nagrađen Zlatnim lavom za najbolji film festivala. Mnogi kritičari film opisuju kao „najbolji koji je Del Toro napravio još od Panovog lavirinta”.
Američki filmski institut proglasio ga je jednim od deset najboljih filmova godina, a u prilog tome idu i nagrade koje je film osvojio na dodeli Zlatnih globusa ranije ove godine. BAFTA je Del Torovo ostvarenje nagradila sa 12 nominacija, između ostalog i onom za najbolji film.
Takav uspeh filma može da se objasni namerom samog reditelja da prikaže ljubavnu priču koja prkosi negativnim događajima unutar kojih se odvija. Poznat po svom epsko-fantastičnom narativu (Panov lavirint, Helboj, Bitka za Pacifik), Del Toro se potrudio da napravi sopstvenu verziju Diznijevog klasika – Lepotica i zver.
I, sudeći po svemu što okružuje ovaj film, u tome je uspeo. Mistični realizam dočarava odnos između ljudskog i životinjskog, pretočen u ljubavni zaplet čiji je krajnji ishod neizvestan do samog kraja.
Oblik vode kao vodič kroz priču
Fantastična Sali Hokins je u ovom filmu nemi vodič koji uspeva da iznese čitav narativni tok priče bez da izgovori ijednu reč. Njena prošlost objašnjena je u monologu njene koleginice Zelde Fuler (Oktavija Spenser), u kome otkrivamo da je Elisa kao dete pronađena pored reke.
Svakoga dana pre posla, Elisa Espozito delikatno sprovodi jutarnju rutinu – duga topla kupka, kuvanje jaja i spremanje doručka svom ekscentričnom cimeru-umetniku u pokušaju, koga maestralno igra Ričard Dženkins. Zajednički imenitelj za svaku od tih stvari jesu ritmičke epizode nalik mjuziklu, dočarane kroz bajkovitu muziku u pozadini.
Kamera se kreće fluidno, poput tečnosti u samom nazivu filma.
Ubrzo nakon što psihički nestabilan pukovnik Ričard Strikland (Majkl Šenon) u Južnoj Americi uhvati neobično stvorenje koje biva prebačeno u baltimorsku ustanovu za istraživanja, Elisa otkriva da iza amfibijskog stvorenja leži biće koje ima više ljudskog u sebi od onih koji su ga zarobili
Veza između njih, osnažena znakovnim jezikom, muzičkim pločama i neverbalnom komunikacijom, postaje sve čvršća baš zbog obostrane nemogućnosti da verbalno iskažu svoje misli i emocije.
Pojavu čudovišta u filmu kao spoljnog faktora, pretnje koja preti da sukob Amerike i SSSR-a dovede do tačke pucanja, Del Toro objasnio je ličnim primerom. Kao Meksikanac, znam kako je kad te percipiraju kao ‘drugog’. Stvorenje u sebi sadrži upravu takvu stigmu. Futuristički prikaz američkog sna, kroz tehnološke inovacije i konstatnu želju za napretkom, dovodi glavnog negativca filma do ivice propasti.
Pukovnik Strikland u poslednjoj trećini filma doživljava nervni slom i samoinicijativno kreće u konačni obračun sa “profesionalcima koji su oteli onu stvar”.
Trivija
Glumica Sali Hokins je, spremajući ulogu neme čistačice, proučavala Čarlija Čaplina, Bastera Kitona i Odri Hepbern. Teatralnost koju iskazuje dok oponaša plesače sa televizije ili gracioznost pri plesu pred vodenim stvorenjem, pokazuju da je glumica dugo vremena provela u posmatranju gorepomenutih glumaca. Čak joj je Del Toro kupovao DVD primerke sa njihovim ulogama pre početka snimanja.
Sali nije bila samo moj prvi izbor. Ona je bila moj jedini izbor. Film je napisan za nju.
U Americi postoji nepisano pravilo da film koji dobije nagradu Udruženja filmskih glumaca ima najveće šanse da iste godine dobije Oskara za najbolji film. Tako je od 1995. godine i ostvarenja Mela Gibsona Hrabro srce.
Nagradu je ove godine dobio film Tri bilborda izvan Ebinga, Mizuri pa nije moguće najbolje predvideti da li će Del Toro i ekipa na kraju dobiti nagradu Akademije za najbolji film. Ipak, na njihovu vodenicu ide podatak da reditelj Tri bilborda, Martin Makdonag nije nominovan za Oskara za najboljeg reditelja.
Političku konotaciju filma smeštenog u 1962. godinu, poznatu po kubanskoj raketnoj krizi koja je svet dovela na ivicu Trećeg svetskog rata, Del Toro je potvrdio na jednoj pres-konferenciji.
Mislim da je fantastika jako političan žanr. Ljudi koji guraju današnju agendu isti su kao oni koji su ’62 godine podržavali rasizam i klasne podele.
Amfibijsko stvorenje koga tumači Dag Džouns stvoreno je po uzoru na čudovište iz filma Stvorenje iz crne lagune (1954). Čak se u filmu naglašava da je doneto iz Južne Amerike, tačnije Amazonije, koja je u središtu pomenutog filma.
Inspiraciju za poemu kojom se film završava, Del Toro je pronašao u islamskoj poeziji. Iako glavni junaci nemaju glasovnih sposobnosti, poseduju najekspresivnija sredstva komuniciranja. Stihovi koje Ričard Dženkins govori u poslednjoj sceni imaju funkciju spone između njihova dva sveta – vodenog i kopnenog i svih pukotina koje ta dva sveta preplavljuju.
Poema
Vezivno tkivo čitavog filma, pa tako i prve i poslednje scene jesu prizori pod vodom, odnosno mračnija atmosfera kojom odiše ovo ostvarenje. Za razliku od uvodnog dela, sa kadrovima Elisinog potopljenog stana, plutajućeg nameštaja i vodenih kreatura, poslednji deo filma dočarava beg lepotice i zveri, beg u prirodno – vodeno – stanište.
Na samom kraju, vodeno stvorenje odvlači Elisu sa sobom. U vodi dobijaju drugačiji oblik. Lakoća njihovog kretanja, zajednički jezik i odsustvo pretnje predstavljaju utopijski zagrljaj kojim Del Toro predočava srećan kraj.
U nemogućnosti da opazim tvoj oblik,
Pronalazim te svuda unaokolo.
Tvoje prisustvo ispunjava mi oči ljubavlju,
Umiruje mi srce, jer ti si svuda.
