„Najveći i krajnji cilj svakog istinskog umetnika, ma čime da se posebno bavi, može se definisati kao želja da izrazi sebe slobodno i potpuno.“
To su reči Mihaila Aleksandroviča Čehova, bratanca Antona Pavloviča Čehova, onog „drugog“ Čehova, jako nadarenog i posvećenog glumca i jednog og najboljih teoretičara glume.
Predavao je glumu kao član Moskovskog hudožestvenog teatra krajem 1910-ih godina i uporedo bio progonjen od strane sovjetskih vlasti zbog uvođenja istočnjačkih meditativnih vežbi i tehnike vizuelizacije u svoje vežbe glume.
Doajen ruskog glumišta, Konstantin Stanislavski, smatrao je Čehova za njegovog najdarovitijeg učenika. Naime, dok je bio student, od Čehova je zatraženo da izvede jednu istinski dramatičnu situaciju po izboru.
On je oživeo ‒ krajnje uverljivo ‒ očevu sahranu.
Pošto mu je otac bio živ, tako da Mihail Čehov nije mogao upotrebiti iskustvo u oživljavanju ovakve scene, Stanislavski je taj momenat umetnikove inspiracije tumačio kao „pregrejanu maštu“ svog učenika.
„Moć uživljavanja“ postaje ključno mesto čitave njegove filozofije o glumi, na čemu bazira svoj pristup ovoj umetnosti i čime sebe odvaja od ostalih učitelja glume ‒ dijalektičara.
Stanislavski ga postavlja na čelo Drugog moskovskog hudožestvenog teatra, gde Čehov počinje da primenjuje svoje inovativne glumačke tehnike. Progonjen od strane sovjetskog režima, biva prisiljen da napusti Rusiju i da svoje eksperimentisanje sa glumom nastavi u Evropi.
Osnovavši Pozorišni studio Čehov, u Darington Holu u Engleskoj, Mihail Čehov ustanovljava jedinstveni program vežbi za glumačku družinu.
Obučio je mnoge holivudske glumce, tokom četrdesetih i pedesetih godina, uključujući Garija Kupera, Merilin Monro, Patrišu Nil, Klinta Istvuda, Entoni Kvina…
Ono što je bitnije za njegov doprinos glumi i samoj umetnosti jesu dve knige: Glumcu i O tehnici glumca kojima se Čehov izdiže iznad fraza i nejasno ustanovljenih pravila koja glumcu ne pružaju konkretnu pomoć.
Kroz svoja dela, Čehov uči glumca šta je njegov glavni instrument, glavno oruđe. On ga uči ovladavanju najtežeg instrumenta, uči ga da bude pijanista sopstvenog fizičkog i emotivnog bića. Kroz taj alat, Čehov čini glumca jakim i sigurnim u sebe, vraćajući verovanje da gluma postoji i kao disciplina i kao umetnost.
Mihail Čehov je znao da je gluma naporan psiho-fizički rad, ali ne i prisilan, pa stoga, nije dovoljno samo pročitati njegove knjige. One vas, od prve stranice, teraju na praktičnu primenu i istraživanje mogućnosti koje gluma daje vašem imaginarnom svetu.
U svojim delima vodi glumca kroz sve faze stvaranja jednog glumačkog čina, upućujući ga pritom, kao dobri stari prijatelj, na svaki psiho-fizički element koji je bitan za otelotvorenje „čoveka“ u karakter. Pritom, ostavlja svu slobodu glumcu u kreaciji i igranju sa svojom maštom.
On svakom vežbom navodi glumca da se zapita u kom smislu mu data vežba „otvara oči“, i u kojoj meri povećava njegovu sposobnost da prenese viđeno pomoću svoje umetnosti.
„Prava kreativna osećanja se ne nalaze na površini duše. Izvučena iz dubine podsvesti, ona fasciniraju, ne samo gledaoca, već i samog glumca.“
Piše: Đorđe Slavković
